Kość łódeczkowata jest największą kością szeregu bliższego nadgarstka i najczęściej spośród wszystkich ośmiu kości tworzących nadgarstek ulega urazom. Położona jest ona po jego bocznej stronie (od strony kciuka). Anatomicznie dzieli się na biegun bliższy i dalszy, guzek oraz talię. Złamania kości łódeczkowatej stanowią około 50-80% urazów w obrębie nadgarstka.
Przyczyny
Najczęściej spotykanym mechanizmem urazu jest upadek na wyciągniętą rękę, z jednoczesnym jej zgięciem grzbietowym i odchyleniem łokciowym. Do złamania kości łódeczkowatej może też dojść wskutek bezpośredniego jej obciążenia osiowego w fazie grzbietowego zgięcia nadgarstka, np. podczas nieumiejętnej próby obrony uderzenia piłką czy uderzenia w dziurkacz.
Objawy
Dominującym objawem złamania kości łódeczkowatej jest ostry ból okolicy nadgarstka oraz tkliwość palpacyjna zlokalizowana w tzw. tabakierce anatomicznej. Może towarzyszyć temu obrzęk nadgarstka z ograniczeniem jego ruchomości. Obrażenia te często dają jednak stosunkowo łagodne objawy i czasem bywają pierwotnie uznawane za skręcenia.
Diagnostyka
Wywiad oraz dokładne badanie kliniczne poparte badaniami obrazowymi stanowią podstawę rozpoznania. W badaniu klinicznym wykonuje się tzw. testy prowokacyjne takie jak test kompresji w tabakierce anatomicznej, test przesunięcia kości łódeczkowatej w kierunku grzbietowym i dłoniowym oraz test Watsona polegający na zmianie pozycji nadgarstka z odchylenia łokciowego do promieniowego, z jednoczesnym uciskiem kości łódeczkowatej od strony dłoniowej. Testy te potwierdzają złamanie jeśli ich wykonanie wywołuje ból. Z badań obrazowych wykonuje się badanie RTG w przynajmniej trzech projekcjach. W części przypadków we wstępnej fazie po złamaniu zdjęcia rentgenowskie mogą okazać się nie diagnostyczne. Dlatego jeśli badanie kliniczne sugeruje złamanie, lecz wynik badania RTG jest niejasny, należy poszerzyć diagnostykę o tomografię komputerową lub unieruchomić kończynę i wykonać rentgenowskie badanie kontrolne po 10-14 dniach od urazu. Zastosowanie znajduje również rezonans magnetyczny.
Leczenie
Wpływ na decyzję dotyczącą wyboru metody leczenia złamania kości łódeczkowatej mają zarówno czynniki zależne od chorego jak i te związane z morfologią samego złamania. Wskazaniem do leczenia zachowawczego są rzeczywiście nieprzemieszczone, stabilne złamania w obrębie talii lub bieguna dalszego u osób akceptujących długotrwałe unieruchomienie kończyny w opatrunku gipsowym. Czas unieruchomienia i jego sposób uzależniony jest od lokalizacji złamania. Złamania w obrębie talii goją się dłużej i wymagają unieruchomienia nawet przez 10-12 tygodni. W przypadku złamań bieguna dalszego czas ten wynosi 6-7 tygodni. Wskazaniem do leczenia operacyjnego jest każde złamanie kości łódeczkowatej w którym przemieszczenie odłamów przekracza 1mm. W związku z tendencją do braku zrostu, tworzenia stawów rzekomych i rozwoju jałowej martwicy kości w przypadku złamań bieguna bliższego, należy rozważyć pierwotnie wdrożenie postępowania zabiegowego nawet w przypadku nieprzemieszczonych złamań tej okolicy.
