ortopeda dr n. med. Mariusz Radecki
Więzadło krzyżowe przednie (ACL) jest jednym z wewnątrzstawowych więzadeł stawu kolanowego. Jest jedną z najczęściej ulegających urazom jego struktur. Pełni bardzo ważną funkcję w stawie stabilizując go i zapobiegając przemieszczeniom kości piszczelowej w stosunku do kości udowej. Najczęstszą przyczyną jego uszkodzenia jest zwykle uraz podczas uprawiania sportu. Zabieg rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego jest wykonywany podczas procedury artroskopii po uprzednim opracowaniu przeszczepu a następnie umocowaniu go w miejscu anatomicznego położenia.
Galeria - Artroskopia kolanaGłównym wskazaniem do zabiegu jest ostra lub przewlekła niestabilność stawu kolanowego, występująca jako efekt przebytego urazu. Oceny co do konieczności rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego dokonuje lekarz ortopeda na podstawie szczegółowej analizy stanu klinicznego, zarówno miejscowego jak i ogólnego, oczekiwań pacjenta oraz jego wieku. Zabieg rekonstrukcji ACL wykonywany jest z reguły w trybie krótkoterminowym (1-2 dni). Pacjent zakwalifikowany do zabiegu powinien w tygodniu poprzedzającym przyjęcie wykonać podstawowe badania zlecone przez lekarza. W razie występowania dodatkowych schorzeń internistycznych pacjent powinien posiadać zaświadczenie o braku przeciwskazań do zabiegu oraz zaprzestać przyjmowania na tydzień przed operacją preparatów rozrzedzających krew. Schorzenia takie jak infekcje dróg oddechowych, infekcje skórne, próchnica zębów, stany zapalne przyzębia czy istotne problemy naczyniowe w obrębie kończyn dolnych są przeciwskazaniem do wykonania zabiegu. Podstawowym obrazowym badaniem diagnostycznym jest w tym przypadku rezonans magnetyczny.
Zabieg rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego polega na umieszczeniu w miejscu jego anatomicznego położenia, odpowiednio opracowanego przeszczepu ścięgnistego. W zależności od preferencji chirurga używa się w tym celu najczęściej ścięgien mięśni kulszowo-goleniowych tj. półścięgnistego i smukłego lub fragmentu więzadła rzepki. W przypadku procedury z użyciem ścięgien kulszowo-goleniowych w pierwszym etapie zabiegu dokonuje się niewielkiego, kilkucentymetrowego nacięcia po przyśrodkowej stronie poniżej szpary stawu kolanowego, przez które pobiera się ścięgna, służące do przygotowania przeszczepu. Następnie ścięgna zostają odpowiednio spreparowane i oczekują na implantację. W tym czasie przechodzi się do standardowej procedury artroskopowej. W początkowej fazie artroskopii ocenia się wszystkie dostępne badaniu struktury wewnątrzstawowe. Po wykluczeniu dodatkowych uszkodzeń opracowuje się kikut uszkodzonego więzadła krzyżowego. W kolejnym etapie pod kontrolą kamery w ściśle określonych anatomicznie miejscach dokonuje się nawiercenia kości udowej i piszczelowej wiertłem o średnicy odpowiadającej przygotowanemu przeszczepowi. Przez przygotowane kanały kostne zostaje przeprowadzony uprzednio przygotowany przeszczep, wzmocniony wewnętrznie cienką na 2 mm taśmą poliestrową, której zadaniem jest zabezpieczenie go w okresie gojenia. Technika ta to tzw. internal bracing, czyli „szynowanie wewnętrzne”. Następnie przeszczep fiksuje się w kości udowej i piszczelowej przy pomocy specjalnych systemów w zależności od upodobań chirurga. W niektórych ściśle określonych przypadkach można wykonać zabieg reinsercji uszkodzonego więzadła krzyżowego, bez konieczności pobierania materiału do przeszczepu. Dokonać można tego wtedy, gdy uszkodzenie zlokalizowane jest przy samym przyczepie udowym więzadła oraz gdy jest ono świeże tj. do 2-3 tygodni od urazu, gdy nie zdąży dojść do retrakcji, czyli obkurczenia kikuta więzadła. Ten rodzaj rekonstrukcji znacznie skraca okres powrotu pacjenta do pełnej sprawności. Po zabiegu do stawu przez jeden z portów wprowadza się dren, który usuwa się następnego dnia. Zabieg kończy szycie skóry i założenie jałowego opatrunku. Zabieg wykonuje się z reguły w tzw. znieczuleniu dolędźwiowym a czas jego trwania to ok. 1-1,5 godziny.
W całym procesie powrotu do pełnej sprawności po uszkodzeniu więzadła krzyżowego przedniego, równie ważnym elementem co prawidłowo przeprowadzony zabieg operacyjny jest odpowiednie postepowanie rehabilitacyjne. Jest ono prowadzone według określonego schematu najlepiej pod okiem doświadczonego fizjoterapeuty. W pierwszej fazie głównym celem rehabilitacji będzie redukcja bólu, zmniejszenie obrzęku, stopniowe przywrócenie pełnej ruchomości stawu oraz wzmacnianie pozostałych grup mięśniowych. W tym okresie pacjent porusza się o kulach, które odstawia się z reguły po około 3-4 tygodniach. Następnie przechodzi się do kolejnych etapów w których kładzie się nacisk na stymulację receptorów czucia głębokiego oraz aktywację odpowiednich grup mięśniowych. Powrót do uprawiania większości dyscyplin sportowych zajmuje około roku w przypadku rekonstrukcji z przeszczepem. W przypadkach reinsercji uszkodzonego przyczepu udowego z zachowaniem własnego więzadła okres ten jest znacznie krótszy i wynosi około pół roku.