Zwichnięcie rzepki i uszkodzenie więzadła rzepkowo - udowego przyśrodkowego (MPFL)
Zwichnięcie rzepki i uszkodzenie więzadła rzepkowo – udowego przyśrodkowego (MPFL)
Rzepka jest płaską, trójkątną kością stanowiącą jeden z elementów stawu kolanowego. Wchodzi ona w skład aparatu wyprostnego tego stawu i jest największą trzeszczką w ludzkim organizmie. Z przednią powierzchnią dalszej nasady kości udowej tworzy ona staw rzepkowo – udowy. Z racji swego anatomicznego położenia często ulega urazom. Jednym z częstszych urazów stawu rzepkowo - udowego jest zwichnięcie rzepki, czyli jej przemieszczenie poza miejsce anatomicznego położenia, prawie zawsze w kierunku bocznym. Dotyczyć może pacjentów w każdym wieku lecz najczęściej zdarza się wśród młodych dziewcząt w przedziale od 12 do 17 roku życia.
Przyczyny i objawy
Uraz jest najczęstszą przyczyną zwichnięcia rzepki, którego mechanizm związany jest często z pewnymi predyspozycjami anatomicznymi, takimi jak np. hypoplazja stawu rzepkowo – udowego, polegająca na jego nieprawidłowym ukształtowaniu. W tych przypadkach nawet błahy z pozoru uraz może spowodować przemieszczenie rzepki. U osób dorosłych z prawidłowo wykształconym stawem rzepkowo – udowym zwichnięcie rzepki związane jest z reguły z urazem o większej energii. Uraz taki powoduje nagły, silny ból. Czasem dochodzi do samoistnego nastawienia lecz częściej rzepka pozostaje w nieprawidłowym, bocznym położeniu i konieczne jest jej manualne nastawienie przez lekarza. Podczas zwichnięcia dochodzi z reguły do uszkodzeń struktur ją stabilizujących, czyli więzadła rzepkowo – udowego (MPFL) i troczków przyśrodkowych rzepki. Może także dojść do uszkodzenia chrząstki stawowej rzepki jak i chrząstki kłykcia bocznego kości udowej.
Diagnostyka
Należy przeprowadzić szczegółową diagnostykę aby zakwalifikować pacjenta do odpowiedniego leczenia. Prawidłowe rozpoznanie umożliwia szczegółowo zebrany wywiad, kompleksowo przeprowadzone badanie kliniczne oraz diagnostyka obrazowa, której podstawą jest rezonans magnetyczny (MRI).
Leczenie
Przy pierwszym zwichnięciu stosuje się leczenie zachowawcze polegające na odpowiednim unieruchomieniu stawu a następnie rehabilitację nastawioną na wzmocnienie siły m. obszernego przyśrodkowego. Niestety po każdym epizodzie zwichnięcia wzrasta ryzyko kolejnego, dlatego w przypadku drugiego i kolejnych zwichnięć wskazane jest leczenie operacyjne, którego celem jest przywrócenie stabilności stawu rzepkowo – udowego. W zależności od potrzeb może ono polegać na artroskopowej rekonstrukcji troczków przyśrodkowych, rekonstrukcji więzadła rzepkowo – udowego przyśrodkowego lub w przypadku niepowodzeń na osteotomii przyczepu więzadła rzepki do kości piszczelowej i jego odpowiednim przesunięciu w celu zmiany biomechaniki aparatu wyprostnego (osteotomia wg Fulkersona lub osteotomia wg Elmslie-Trillat). Nieodłącznym elementem prawidłowego postępowania leczniczego w okresie pooperacyjnym jest odpowiednio poprowadzona rehabilitacja.
