Stożek rotatorów, zwany również pierścieniem rotatorów jest kompleksem ścięgnisto-mięśniowym zlokalizowanym w obrębie obręczy barkowej, stabilizującym staw barkowy oraz umożliwiającym jego wielopłaszczyznowy ruch. W skład jego wchodzą cztery mięśnie: nadgrzebieniowy, podgrzebieniowy i obły mniejszy (tzw. rotatory zewnętrzne) oraz podłopatkowy (tzw. rotator wewnętrzny). Uszkodzenie pierścienia rotatorów jest jednym z najczęstszych schorzeń w obrębie barku.
Przyczyny
Najczęstszą przyczyną uszkodzenia stożka rotatorów są pojedyncze urazy o większej energii lub powtarzające się mikrourazy prowadzące do zmian degeneracyjnych w strukturze ścięgna. Predysponują do tego czynności wymagające długotrwałego, powtarzającego się wykonywania określonych sekwencji ruchowych. Schorzenie dotyka często sportowców różnych dyscyplin ale także osoby o niskiej aktywności ruchowej podczas wykonywania codziennych czynności.
Objawy
U części pacjentów schorzenie może mieć przebieg skąpo objawowy. Dzieje się tak wówczas, gdy u podłoża uszkodzenia leżą przewlekłe zmiany degeneracyjne. Z reguły jednak pacjent odczuwa dolegliwości, których nasilenie zależne jest od stopnia uszkodzenia struktur ścięgnistych. Dominującym objawem jest ból nasilający się podczas aktywności fizycznej z towarzyszącym różnego stopnia ograniczeniem ruchomości w stawie ramienno-łopatkowym. Występować mogą również bóle spoczynkowe i nocne, w znacznym stopniu zaburzające sen pacjenta. Podczas ruchu pacjent odczuwać może różnego rodzaju trzeszczenia czy przeskakiwania. Oprócz wymienionych objawów schorzenie cechuje również znaczne osłabienie siły mięśniowej obręczy barkowej.
Rozpoznanie
Tak jak w przypadku innych schorzeń barku tak i tutaj wywiad oraz dokładnie przeprowadzone badanie fizykalne poparte odpowiednimi testami, stanowią podstawę diagnostyki. Z badań obrazowych wykonuje się USG umożliwiające dynamiczną ocenę struktur obręczy barkowej oraz badanie rezonansem magnetycznym.
Leczenie
Sposób leczenia uszkodzenia stożka rotatorów uzależniony jest od wielu czynników, takich jak np. wiek pacjenta, jego aktywność oraz rodzaj uszkodzenia. Bezobjawowe lub skąpo objawowe uszkodzenia stożka rotatorów będące efektem toczących się zmian degeneracyjnych są wskazaniem do postępowania nieoperacyjnego. Również objawowych uszkodzeń stożka u pacjentów w podeszłym wieku nie leczy się operacyjnie. Słaba jakość tkanek tworzących pierścień rotatorów u takich pacjentów nie daje możliwości uzyskania pożądanego efektu po leczeniu operacyjnym. Stosuje się wówczas zabiegi rehabilitacyjne wspomagane leczeniem farmakologicznym. Dobry efekt p/bólowy przynoszą iniekcje dostawowe i okołostawowe. W przypadkach nagłych, urazowych uszkodzeń, postępowaniem z wyboru jest natomiast leczenie operacyjne polegające na rekonstrukcji uszkodzonych struktur przy użyciu odpowiednich systemów. Powrót pełnej funkcji barku po wykonaniu rekonstrukcji uszkodzonych struktur stożka rotatorów jest długotrwały i wymaga od pacjenta zaangażowania i odpowiedniej dyscypliny. W związku z tym, iż powtórne uszkodzenia nie są rzadkością, decyzja o wyborze metody leczenia powinna być podjęta z wyjątkową starannością.