ortopeda dr n. med. Mariusz Radecki
Rehabilitacja przedoperacyjna pacjenta u którego planuje się zabieg rekonstrukcji ACL jest niemal tak istotna jak usprawnianie po zabiegu. W okresie przedoperacyjnym, o ile to możliwe, zaleca się pacjentom uprawianie ćwiczeń usprawniających, które pomogą przyspieszyć powrót do stanu funkcjonalnego sprzed zabiegu. Ćwiczenia ukierunkowuje się na wzmacnianie poszczególnych grup mięśniowych kończyn dolnych. Wskazana jest także nauka chodzenia o kulach. Należy skupić się na uzyskaniu pełnego symetrycznego zakresu ruchomości stawu zwłaszcza w zakresie wyprostu oraz utrzymania maksymalnej możliwej siły mięśniowej. Duże znaczenie mają ćwiczenia propriocepcji.
Przebieg rehabilitacji po rekonstrukcji ACL jest dostosowywany do indywidualnych możliwości i potrzeb pacjenta. Główne cele rehabilitacji po artroskopowej rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego to przede wszystkim utrzymanie pełnego zakresu ruchomości stawu kolanowego, odbudowa siły mięśniowej i przywrócenie czucia głębokiego (propriocepcji) w obrębie operowanej kończyny. Lekarz operator w uzasadnionych przypadkach może zalecić pacjentowi określone odstępstwa od poniższego schematu, który ma jedynie charakter poglądowy.
Faza I (1-2 tydzień) - wczesny okres pooperacyjny:
We wczesnym okresie pooperacyjnym postępujemy zgodnie z zasadą PRICE (P-Protection/Odciążenie, R-Rest/Odpoczynek, I-Ice/Lód, C-Compression/Ucisk, E-Elevation/Uniesienie).
Ćwiczenia w okresie tym wykonuje się w 2-3 seriach po 8–10 powtórzeń.
Faza II ( 3-4 tydzień) - okres chodu:
Terapię zimnem (worki z lodem) stosować ok. 15 minut po każdym treningu i jeżeli obrzęk nie ustąpił, co 4–5 godzin. W tej fazie utrzymujemy pełen wyprost i prawidłową ruchomość rzepki.
Ćwiczenia w fazie 2 wykonuje się w 3–4 seriach po 10–12 powtórzeń.
Faza III (5-7 tydzień) - okres równowagi:
Faza IV (8-12 tydzień) - okres wzmocnienia mięśni:
W fazie tej wykonujemy 10-15 powtórzeń w 3-4 seriach.
Faza V ( 13-24 tydzień) - okres biegu:
Systematyczność w wykonywaniu określonych ćwiczeń pozwoli pacjentowi odzyskać pełną sprawność. Czas powrotu do podstawowej codziennej aktywności zajmuje pacjentowi ok. 10-12 tygodni. Trening siłowy i wytrzymałościowy można wdrożyć w 6-8 miesiącu, natomiast powrót do pełnej aktywności sportowej możliwy jest w okresie od 9 do 12 miesięcy po zabiegu operacyjnym i każdorazowo powinien być poprzedzony pełną oceną biomechaniczną operowanej kończyny. Okres ten jest znacznie krótszy w przypadku tzw. rekonstrukcji pierwotnej "na ostro" met. Internal Bracing. Cały proces powrotu pełnej funkcji stawu jest jednak zależny od indywidualnych możliwości pacjenta i w każdym przypadku może się oczywiście różnić.
Ćwiczenia w otwartym łańcuchu kinematycznym (OKC) charakteryzują się brakiem kontaktu pięty z podłożem. Ćwiczenia te są szczególnie przydatne w celu wzmocnienia konkretnego mięśnia, który jest osłabiony. Przykładem ćwiczenia w otwartym łańcuchu kinematycznym jest np. przyciąganie stopy do pośladka w leżeniu na brzuchu.
Przy ćwiczeniach w zamkniętym łańcuchu kinematycznym (CKC) stopa ma kontakt z podłożem. Ruch wykonywany w CKC jest wielostawowy i angażuje wiele mięśni. Tego typu ćwiczenia odwzorowują wzorce ruchowe wykorzystywane często w życiu codziennym. Przykładem ćwiczenia w zamkniętym łańcuchu kinematycznym jest przysiad.