Rehabilitacja przedoperacyjna pacjenta u którego planuje się zabieg osteotomii korekcyjnej jest niemal tak istotna jak usprawnianie po zabiegu. W okresie przedoperacyjnym zaleca się pacjentom uprawianie ćwiczeń usprawniających, ogólnokondycyjnych, które pomogą przyspieszyć powrót do stanu funkcjonalnego sprzed zabiegu. Ćwiczenia ukierunkowuje się na wzmacnianie poszczególnych grup mięśniowych kończyn dolnych. Wskazana jest także nauka chodzenia o kulach. Należy skupić się na uzyskaniu pełnego symetrycznego zakresu ruchomości stawu oraz utrzymania maksymalnej możliwej siły mięśniowej.
Zalecenia pooperacyjne
Przebieg rehabilitacji po osteotomii HTO jest dostosowywany do indywidualnych możliwości i potrzeb pacjenta. Główne cele rehabilitacji pooperacyjnej to przede wszystkim uzyskanie pełnego zakresu ruchomości stawu kolanowego, odbudowa siły mięśniowej i przywrócenie czucia głębokiego (propriocepcji) w obrębie operowanej kończyny. Lekarz operator w uzasadnionych przypadkach może zalecić pacjentowi określone odstępstwa od poniższego schematu, który ma jedynie charakter poglądowy.
Faza I (0-2 tydzień) - wczesny okres pooperacyjny
W fazie tej głównym celem jest zapobieganie powikłaniom krążeniowo-oddechowym, zmniejszeniu siły mięśniowej oraz ograniczeniu zakresu ruchomości. Ważne znaczenie ma również postępowanie p/bólowe.
We wczesnym okresie pooperacyjnym postępujemy zgodnie z zasadą PRICE (P-Protection/Odciążenie, R-Rest/Odpoczynek, I-Ice/Lód, C-Compression/Ucisk, E-Elevation/Uniesienie).
chodzenie o kulach z całkowitym odciążeniem;
po każdych ćwiczeniach schładzanie stawu lodem;
ćwiczenia na szynie ciągłego ruchu biernego (CPM) ze stopniowym zwiększaniem zakresu ruchu zarówno w zakresie wyprostu jak i zgięcia - do zakresu 0 - 90°;
napięcia izometryczne przedniej i tylnej strony uda oraz mięśni pośladkowych i brzuchatego łydki;
w razie potrzeby elewacja kończyny w pozycji zgięciowej stawu biodrowego i kolanowego;
mobilizacja rzepki, czyli wykonywanie ruchów ślizgowych rzepką we wszystkich kierunkach i płaszczyznach w możliwie maksymalnym zakresie ruchu, wykonujemy kilkukrotnie w ciągu dnia zawsze przed ćwiczeniami zakresu ruchu;
orteza ustawiona w zakresie 0–90°, zdejmowana na noc;
praca nad poprawą propriorecepcji.
Faza II (3-5 tydzień) - okres uzyskania zrostu
kontynuacja ćwiczeń z poprzedniego okresu;
częściowe, stopniowane obciążanie kończyny;
ćwiczenia w wodzie;
rower stacjonarny po osiągnięciu zgięcia 110°.
Faza III (6-12 tydzień) - okres powrotu funkcji
kontynuacja ćwiczeń z poprzedniego okresu;
chodzenie z pełnym obciążaniem operowanej kończyny;
nauka wchodzenia po schodach;
nauka stania na jednej nodze w wyproście kolana na niestabilnym podłożu;
rower w terenie;
spacer na bieżni;
przysiady z kokontrakcją;
miniprzysiady jednonóż.
Faza IV (13-24 tydzień) - okres powrotu do pełnej aktywności
ćwiczenia propriocepcji w staniu (poduszka sensomotoryczna);
bieg na bieżni i w terenie na zróżnicowanym podłożu;
skoki na trampolinie;
ćwiczenia na skakance;
ćwiczenia oporowe z obciążeniem;
stopniowy powrót do uprawianej dyscypliny sportowej - rehabilitacja ukierunkowana.
Systematyczność w wykonywaniu określonych ćwiczeń pozwoli pacjentowi odzyskać pełną sprawność. Czas powrotu do podstawowej codziennej aktywności zajmuje pacjentowi ok. 10-12 tygodni. Trening siłowy i wytrzymałościowy można wdrożyć w 4-5 miesiącu, natomiast powrót do pełnej aktywności sportowej możliwy jest w okresie od 8-10 miesięcy po zabiegu operacyjnym. Cały proces powrotu pełnej funkcji operowanej kończyny jest jednak zależny od indywidualnych możliwości pacjenta oraz zastosowanej metody operacyjnej i w każdym przypadku może się oczywiście różnić.