Protokół rehabilitacji po endoprotezoplastyce stawu kolanowego
Rehabilitacja po endoprotezoplastyce stawu kolanowego
Zalecenia przedoperacyjne
Rehabilitacja przedoperacyjna pacjenta u którego planuje się zabieg endoprotezoplastyki stawu kolanowego jest niemal tak istotna jak usprawnianie po zabiegu. W okresie przedoperacyjnym zaleca się pacjentom uprawianie ćwiczeń usprawniających, ogólnokondycyjnych, które pomogą przyspieszyć powrót do stanu funkcjonalnego pacjenta przed zabiegiem. Ćwiczenia ukierunkowuje się na wzmacnianie poszczególnych grup mięśniowych kończyn dolnych. Wskazana jest także nauka chodzenia o kulach. Pacjent powinien również utrzymywać odpowiednią masę ciała.
Zalecenia pooperacyjne
Postępowanie usprawniające po implantacji endoprotezy kolana uzależnione jest od wielu czynników takich jak wiek pacjenta, jego wydolność ogólna, rodzaj użytego implantu czy wreszcie sposób jego osadzenia. Lekarz operator w uzasadnionych przypadkach może zalecić pacjentowi określone odstępstwa od poniższego schematu, który ma jedynie charakter poglądowy.
Faza I (1-7 dzień) - wczesny okres pooperacyjny
W fazie tej celem postępowania jest zapobieganie powikłaniom krążeniowo-oddechowym, zmniejszeniu siły mięśniowej oraz ograniczeniu zakresu ruchomości. Etap ten jest okresem wprowadzania wstępnych ćwiczeń przygotowujących pacjenta do pionizacji.
I doba
dominuje postępowanie wewnątrzłóżkowe polegające głównie na napinaniu mięśni i ćwiczeniach oddechowych, wprowadza się ćwiczenia czynne izometryczne tułowia i kończyn górnych,
II-III doba
kontynuacja ćwiczeń z dnia pierwszego, w drugiej dobie pacjenta pionizuje się i w zależności od wskazówek operatora zaleca się pełne lub częściowe obciążanie operowanej kończyny,
nauka chodzenia o balkoniku,
ćwiczenia rozluźniające, ćwiczenia czynne wolne kończyn górnych i kończyny dolnej nieoperowanej, ćwiczenia izometryczne mięśni czworogłowych i pośladkowych (np. zgięcia grzbietowe stopy w stawie skokowym, napinanie pośladków, zginanie kolana z podparciem stopy o łóżko, unoszenie kończyny wyprostowanej w stawie kolanowym - 10-12 powtórzeń 3-4 razy dziennie),
mobilizacja rzepki, czyli wykonywanie ruchów ślizgowych rzepką we wszystkich kierunkach i płaszczyznach w możliwie maksymalnym zakresie ruchu, wykonujemy kilkukrotnie w ciągu dnia zawsze przed ćwiczeniami zakresu ruchu,
wprowadza się ciągły ruch bierny na szynie CPM, zakres ruchomości oraz czas ćwiczeń ustalany jest indywidualnie w zależności od możliwości pacjenta,
siadanie w łóżku bez spuszczania nóg,
IV-V doba
kontynuacja ćwiczeń z poprzednich dni,
kontynuacja pionizacji, od czwartej doby balkonik można zastąpić kulami łokciowymi,
siadanie w łóżku ze spuszczonymi nogami,
nauka wchodzenia i schodzenia po schodach - wchodzenie zaczyna się od kończyny zdrowej, schodzenie – od chorej (wysokość stopnia poniżej 17-18 cm)
VI-VII doba
ćwiczenia z dni poprzednich ze zwiększeniem intensywności i ilości powtórzeń,
zwiększanie dystansu chodu oraz obciążenia operowanej kończyny,
chód naprzemienny, o jednej lub dwóch kulach po zróżnicowanym podłożu z pełnym obciążaniem w 3 tygodniu - protezy cementowane.
Faza III (9-14 tydzień) - okres stopniowego powrotu do aktywności
kontynuacja ćwiczeń z poprzedniego okresu,
jazda na rowerze stacjonarnym,
ćwiczenia w wodzie.
Systematyczność w wykonywaniu określonych ćwiczeń pozwoli pacjentowi odzyskać sprawność a także zdolność do samodzielnego wykonywania czynności dnia codziennego. W procesie rehabilitacji pooperacyjnej bardzo istotnym jest uzyskanie odpowiedniego zakresu ruchomości stawu kolanowego. Ilustrując, do sprawnego wchodzenia po schodach oraz siadania niezbędny jest 90° zakres zgięcia, schodzenie ze schodów wymaga 100° zakresu a wiązanie butów ok. 105°. W większości przypadków powrót do codziennej aktywności zajmuje pacjentowi 4-6 miesięcy.